بِسْمِ اللّهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحیمْ

در مقام تهذیب نفس و تحصیل اخلاق ، همیشه یک جنگ و ستیز عجیب بین دو کانون عقل و دل درگیر است ، تهذیب نفس و تربیت براى هماهنگ ساختن این دو کانون است . مستلزم ضبط و کنترل خواهشهاى دل است ، اساسا هم نظم و انضباط، از کانون عقل ناشى مى شود و آشفتگى و خودسرى ، از کانون دل .

پیغمبر اکرم (ص ) در حدیث معروفى با بیان لطیفى این جنگ و ستیز را بیان کرد، اصحاب و یاران او از جهادى برمى گشتند، رو کرد به آنها و فرمود:

مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر و بقى علیهم الجهاد الاکبر

مرحبا به مردمى که از مبارزه کوچک برگشته اند و جهاد بزرگ هنوز به عهده آنها باقى است .

گفتند: یا رسول اللّه ! جهاد بزرگ چیست ؟

فرمود: جهاد با نفس و خواهشهاى دل

مولوى در این باره مى گوید: